İşletme Doktora Programı

Ben Profesör Doktor Abdulkadir Varoğlu. Başkent Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Ana Bilim Dalı Yönetim Organizasyon Doktora Programı öğretim üyesiyim. İşletme Doktora Programı’na ilişkin olarak kısaca, ‘Neden böyle bir program açtık?’ ve ‘Hangi amaca dönük çalışmalar yürütüyoruz?’ bunu ifade etmeye çalışayım. Aslında doktora programlarında ileri derecede ihtisaslaşmayı öngören yönetim organizasyon, muhasebe ve finansman gibi dallarımız vardı. İşletme Doktora Programı, yaklaşık 5 yıl kadar önce Yüksek Öğretim Kurulu’muzun da yönlendirmesiyle daha genel ve sanayimize üst düzey yöneticiler yetiştirmek amacıyla açtığımız bir program. Aslında bu programı, ‘Sanayi Doktora Programı’ olarak da ifade ederek bu yöndeki ihtiyacı giderme yönünde kullanabiliyoruz. İşletme Doktora Programı 4 temel ana bilim dalının üzerine inşa edildi. Bu alanlardan bir tanesi yönetim organizasyon ve bu program içerisinde strateji, stratejik yönetim gibi alanlarımız var. İkinci önemli alan finans ve pazarlama. Finans içerisinde muhasebe uygulamaları da yerini buluyor. Bir diğer alan sayısal yöntemler ve dördüncüsü de bilişim sistemleri. Bu dört temel üzerine oturtulan bir İşletme Doktora Programı tasarlandı ve bir süredir bu programı uyguluyoruz. Bu program kapsamında uygulanan 9 ders, 1 Seminer Dersi, Doktora Yeterlik Sınavı ve doktora tezi var. Bu 9 dersin 4 tanesi, biraz önce ifade ettiğim ana bilim dallarına yönelik olan zorunlu dersler. Diğer 5 ders tamamen seçmeli olarak, bir ana bilim dalında ihtisaslaşmayı sağlayacak dersler. Tabi doktora tezinin yazımı aşamasında da ileri derecede ihtisaslaşmayı destekleyecek uygulamalar yapabiliyoruz. İşletme Doktora Programı aslında Türkiye’de en geleneksel anlamıyla Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde, eski İktisadi Bilimler Fakültelerinde karşımıza çıkan bir programdır. Ancak bizim Sosyal Bilimler Enstitümüz bünyesinde yürüttüğümüz bu İşletme Doktora Programı’ndan birinci derecede beklentimiz; büyük holdingler, işletmeler ve kurumlar için üst düzeyde yöneticilerin yetiştirilmesidir. ‘Peki bu programın bir Executive MBA (Master of Business Administration) veya İşletme Yüksek Lisans Programı’ndan farkı nedir?’ diye sorulursa bunun cevabı: Bu programda üst düzeyde bir yetkinlik inşa etmeye çalışıyoruz. Bu yetkinlik de karar verme kapasitesinin bilimsel düzeyde de derinleştirilerek arttırılmasını sağlamaktır. İşletme Yüksek Lisans Programlarının temel işlevi, mühendislik eğitimi görmüş veya işletme programı dışında eğitim görmüş kişileri yetiştirmek iken İşletme Doktora Programı’nda, katılımcının varsa İşletme Yüksek Lisans Programı eğitimindeki eksiklikleri gideren bilimsel hazırlık gibi önlemler almaya çalışıyoruz. Biz programımızda üst düzey yöneticilere odaklanırken, ilginç bir şekilde katılımcılarımız için ülkemizin ihtiyaçları yönünde öğretim üyesi olarak da istihdam imkanları çıkmaya başladı. Çünkü İşletmecilik Doktora Programı, İşletmecilik Ana Bilim Dalları için öğretim üyesi yetiştirmek bakımından da önemli derecede altyapı oluşturan bir programdır. Bu açıdan da bazı mezunlarımızın öğretim üyesi olarak görev almaya yönelik çalışmaları da olmaya başladı. Bu konuda da biz Başkent Üniversitesi olarak gerçekten çift yönlü bir amaca hizmet etmekten de çok memnunuz. Üniversitemizde yürüttüğümüz İşletme Doktora Programı’nın şöyle bir avantajı var: Neredeyse bütün fakültelerimizde İşletme Bölümü öğretim üyelerimiz çeşitli görevleri yürütüyor. Sadece İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nin bünyesindeki öğretim üyeleri değil; Ticari Bilimler Fakültesi’ndeki öğretim üyeleri, Sağlık Bilimleri Fakültesi’ndeki öğretim üyeleri, Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi’ndeki öğretim üyeleri ve Mühendislik Fakültesi’ndeki İşletmecilik Bölümü öğretim üyelerimiz de bu doktora programına katkıda bulunabiliyorlar. Biraz önce söylediğim yelpaze oldukça geniş bir yelpaze. Bu geniş yelpazede eğitim-öğretim kapasitesini yaygın biçimde kullanıyoruz. Başkent Üniversitesi’nde yönetim organizasyon, üretim, finansman, muhasebe, pazarlama alanında yetkinliği olan 26 öğretim üyemiz bu programa katkıda bulunmaktadır. İşletme Doktora Programı’nda her derste mutlaka proje hazırlanır. Bu projeleri de özellikle uygulamaya dönük olarak şirket kapasitelerini hareketlendirecek şekilde yaparız ve mutlaka uygulamaya dönük birtakım sonuçlar bekleriz.
İşletme Doktora Programı öğrencilerinin yurt dışında birtakım deneyimleri kazanma olanakları da var. Eğer öğrencimiz zaman ayırabilirse gerek tez yazımı sırasında gerekse bazı dersleri aldığı dönemlerde bizim anlaşmamız ve temasımız olan üniversitelere giderek bir döneme yakın, 4 aylık sürelerle deneyimlerini artırabilirler. Bir doktora programının mezuniyet koşullarında 3 temel koşul vardır. Bunlardan bir tanesi; kendilerine verilecek olan 9 derste başarılı olmaları, ikincisi; bir seminer dersinin gereklerini yerine getirmeleri gerekir. İşletme Doktora Programı’nda Seminer Dersi çok önemlidir; çünkü öğrencilerin bu ders kapsamında bir ana bilim dalında belli bir konsantrasyonu sağlamaları gerekir. Üçüncü koşul ise Doktora Yeterlik sınavı ve tez aşamalarının geçilmesidir. Doktora Yeterlik Sınavı kapsamında öğrenciler, sözlü ve yazılı sınava girerler. Bu sınavlar ile öğrencilerin tez yazıp yazamayacaklarına ilişkin bir tespit yapılır; bu tespitin olumlu sonuçlanması ile öğrenciler tezlerini yazarlar ve bunu bir jüri önünde savunurlar. İşletme Doktora Programı’ndan mezun olan öğrencilerimiz herhangi holdingler dahil olmak üzere, bir özel sektör firmasında, herhangi bir kurumsal yapı içerisinde, bir üniversitede veya bir devlet kurumunda kariyer modelleri içerisinde doktora dereceleri ile büyük bir hızla belli bir aşamaya gelebilirler. Bizim burada yarattığımız yetkin karar verme kapasitesidir. Öğrenciler bu karar verme kapasitelerini, biraz önce ana bilim dalları olarak ifade ettiğim muhasebe ve finansman, yönetim organizasyon, üretim ve pazarlama alanlarında uygulayarak gösterme olanağını elde ederler. Bu programı seçme ve başarıyla tamamlama konusunda öğrencilere temel tavsiyemiz: Eğer işletme arka planına dönük herhangi bir ders veya programa tabi olmadılarsa biz onlara bilimsel hazırlık kapsamında bazı dersler vereceğiz. Bu dersleri yüksek lisans düzeyinde yerine getirmeleri söz konusu olacaktır. Onun ardından derslerimiz akşamları yapıldığı için okumaları ve derse devam ederek proje üretmeleri konusunda hassasiyet göstermelerini bekliyoruz; çünkü bu derslerde yürütülen projeler ve seminerler, onları doktora düzeyinde yürütülecek tez ve Seminer Dersi’ne hazırlayacaktır. Tez özgün bir biçimde, ancak birtakım denemeler sonrasında yazılabilen bir dokümandır. O nedenle öğrencilerin derslerini önemsemelerini bekliyoruz. Tabi kabul koşulları kapsamında da bir lisansüstü eğitim sınavına giriş notu ve yabancı dil notunun mutlaka dışarıdaki bir yapıdan temin edilmesi gerekir. Şunu ifade etmeye çalışıyorum: Öğrencileri programa kabul ederken Yüksek Öğretim Kurulu’nun yaptığı YDS (Yabancı Dil Sınavı), TOEFL (Test of English as a Foreign Language), IELTS (International English Language Testing System) gibi sınav sonuçları ile bir İngilizce kapasitesi aramak durumdayız. İşletme Doktora Programı kapsamında yurt dışından gelecek adaylara yönelik olarak şöyle bir imkanımız var: Bu öğrencileri bir defa bilimsel hazırlık ve yabancı dil bakımından İngilizce programa entegre edebiliriz. İşletme Doktora Programımız ağırlıklı olarak Türkçedir; ancak yabancı öğrenciler 5 kişilik bir gruba ulaştıkları takdirde İngilizce bir şube açarak onlar için bu doktora programımızı yürütme imkanımız var. Tabi ki üniversitenin yabancı öğrencilere ilişkin olarak Türkçe veya İngilizceyi öğretme gibi imkanları da söz konusu olabilmektedir. Ayrıca bu öğrencilerin yurtlarda kalarak bu doktora programını hızlı bir biçimde tamamlama olanakları da vardır. İşletme Doktora Programı gerçekten ikili amaca hizmet edecektir. İkili amaçtan kastımız: Bir yönetici olarak üst düzeyde etkili uygulamalar yapabilme veya öğretim üyesi kadrolarına hazırlama amaçlarıdır. Bu açıdan İşletme Doktora Programı oldukça önemli bir programdır. İşletme Doktora Programı’nı küçük gruplar halinde özel dershanelerde yürütüyoruz. Öğrencileri öğretim üyeleri ile doğrudan temas kurabilecekleri bir ortamda yürütülen bu doktora programına davet ediyoruz.